آموزش موسیقی

صدای ناخواسته و اضافه در نواختن گیتار موضوعی است که می‌تواند به شدت توجه شنوندگان را از آن‌چه در حال نواختن آن هستید پرت کند. حذف این صداهای اضافه برای نوازندگان گیتار بسیار دشوار است و به همین دلیل نوازندگان بسیاری هستند که قید کشیدن این زحمت را می‌زنند و تا آخر عمر با همین صدای اضافه یا به قول استادم پیمان فخاریان "چق و چوق" ساز زدن خود را ادامه می‌دهند. در این پست به بررسی انواع این صداهای اضافه و راه‌های ممکن برای خلاصی از آن‌ها خواهیم پرداخت.

•    سیم‌های پولیش شده‌ی گیتار صدای اضافه کم‌تری ایجاد می‌کنند

اولین راه‌حل ساده‌ترین راه برای دستیابی به هدف همین سیم‌ها هستند. در طول دوره‌ی نوازندگی خود تا زمانی که تبدیل به نوازنده‌ی حرفه‌ای شوید و قصد اجرای زنده‌ی یا ضبط استودیویی موسیقی را داشته باشید تلاش کنید تا جای ممکن سیم‌های متفاوت را روی ساز خود استفاده کنید. سیم‌های گیتار کلاسیک برند‌های گوناگون و مدل‌های متفاوت‌ آن‌ها احساس وصدای متمایزی از یکدیگر تولید می‌کنند. گذشته از کیفیت تولید صدای آن‌ها جنس پوست هر کسی با برند و مدل سیم مشخصی سازگاری بیشتری دارد و نوازندگی با آن سیم منتج به تولید صدای اضافه کم‌تری برای آن نوازنده خواهد شد. به طور کلی می‌توان گفت سیم‌هایی که روی بسته‌بندی آن‌ها عبارت پولیش خورده یا Polished دیده می‌شود به احتمال زیاد بهترین سیم‌ها برای کاهش صدای اضافه هستند. در این سیم‌ها سطح فنری شکل سیم گیتار اندکی صاف و نرم‌تر شده است. این سیم‌ها بیشتر از همه برای ضبط‌های استودیویی مناسب هستند چراکه زنگ و حجم صدای کمتری نسبت به سیم‌های پولیش نخورده تولید می‌کنند که امکان جبران آن در ضبط‌های استودیویی گیتار کلاسیک وجود دارد. سیم‌های پولیش خورده گیتار کلاسیک طول عمر کمتری از سیم‌های معمولی گیتار دارند و معمولاً در مقام مقایسه قیمت بالاتری از سیم‌های با متریال یکسان اما پولیش نخورده دارند. 

در لینک زیر می‌توانید نمونه‌هایی از ارزان‌ترین سیم‌های پولیش خورده گیتار کلاسیک را ببینید. 

سیم‌های لینک زیر نمونه‌هایی از گرانقیمت‌ترین سیم‌های گیتار کلاسیک که دست برقضا پولیش خورده هستند.

•    سرخوردن‌ را فراموش کنید.

شاید باید این مورد را در ابتدای راه‌حل‌ها مطرح می‌کردم اما دوست نداشتم خبر بد را خیلی زود به شما بدهم. اگر شش ماهه اول آموزش گیتار کلاسیک خود را به یاد بیاورید حتماً معلم شما در نقطه‌ای ماهیت و اهمیت انگشت راهنما را برای شما توضیح داده است. انگشت راهنما که به نام‌های Guide Finger و Slide Finger نیز شناخته می‌شود به انگشتی گفته‌ می‌شود که بین دو شکل متفاوت دست چپ یا به عبارت دیگر در زمان جابجایی طولی دست چپ می‌تواند موقعیت خود روی سیم اولیه‌ را حفظ کنید. به عبارت دیگر اگر در آکورد اول به عنوان مثال روی سیم سوم گیتار و فرت دوم قرار داشته است در آکورد دوم هم روی سیم سوم اما فرت دهم قرار دارد. استفاده از این روش باعث می‌شود که با حفظ وزن دست روی انگشت یا انگشتانی که وظیفه راهنمایی را به عهده دارند سایر انگشتان موقعیت خود را سبکتر، سریعتر و مطمئن تر از قبل پیدا کنند. 

اما اگر به انگشت راهنما از نگاه ایجاد صدای اضافه بنگریم باید اصلی‌ترین دشمن نظافت نوازندگی شما را در همین موجود به ظاهر دوست و بی‌خطر جست و جو کنیم. به طور کلی صدای اضافه ناشی از حرکت طولی انگشت روی سیم‌های فی گیتار کلاسیک است. در نتیجه اگر قصد دارید صدای اضافه را در نوازندگی گیتار خود حذف کنید باید در سیم‌های فی قید استفاده از انگشت راهنما را بزنید. حذف این تکنیک که یکی از عوامل مهم در آسان‌تر شدن جابجایی‌های (Shifts) در نوازندگی گیتار کلاسیک است باعث خواهد شد که نواختن قطعات دشوارتر شود و به همین دلیل بسیاری از نوازندگان قید انجام تمرین بیشتر برای حذف این صدای اضافه را خواهند زد.

•    عمودی بلند شوید

همانطور که در مورد قبلی برای جابجایی‌های یک فرتی و بیشتر گفته شد بلند شدن انگشت از روی فرت نگه‌داشته شده هم اگر اندکی با زاویه در راستای طول سیم باشد می‌تواند منجر به ایجاد صدای اضافه شود. به همین دلیل باید حتماً در زمان رها کردن یک فرت مطمئن باشید که به شکل عمودی و مستقیم به سمت بیرون دست گیتار از روی فرت بلند می‌شوید.

•    حرکت با کف انگشت!

بسیاری از نوازندگان گیتار از داشتن سرانگشتانی زبر و ضخیم و شاید پینه‌بسته به خود می‌بالند و شاید هر از چندگاهی در صفحات اجتماعی هر نوازنده‌ای بتوانیم عکسی از سرانگشتان آش و لاش و خون آلود که به نشانه‌ی تمرین زیاد نوازنده گذاشته شده‌اند ببینیم اما فارغ از نقش روانپزشک در درمان این نوازندگان و در ارتباط با بحث خودمان باید بگویم زبری و ضخامت سرانگشتان دست چپ یکی از دلایل ایجاد صدای اضافه در هنگان جابجایی طولی روی سیم‌های گیتار است. به همین دلیل یکی از راه‌های حذف صدای اضافه در زمانی که مجبور هستید از یک انگشت راهنما یا Guide Finger یا به قول برخی کتاب‌ها Slide Finger استفاده کنید. تلاش کنید اندکی انگشت خود را صاف‌کنید و از قسمت گوشتی تر کف انگشت برای جابجایی و سر خوردن روی سیم‌های فی استفاده کنید.

اگر فکر می‌کنید آماده هستید یا قصد امتحان آنچه در بالا نوشته شد را دارید می‌توانید این دو خط را که از قطعه‌ی Anitra`s Dance اثر Edvard Greig انتخاب شده است را برای بررسی صحت آموخته‌هایتان به کار ببرید.

برای دیدن لینک اجرای این ویدئو و مقایسه دو شکل متفاوت همراه و فاقد صدای اضافه روی لینک زیر کلیک کنید.

تفاوت بین اجرا با و بدون صدای اضافه در گیتار کلاسیک

دفعه‌ی بعد که به نواختن تمیز یک نوازنده گوش می‌کنید به این بیاندیشید که او می‌توانست همین قطعه را چند‌ماه زودتر آماده‎ی اجرا کند اما محض خاطر شما شنونده‌ی عزیز چند ماه از زندگی خود را با عوض کردن انگشت‌گذاری‌ها، تمرین پرش‌های ایجاد شده پس از حفظ انگشت راهنما و آموزش بلند شدن از روی نت‌ها صرف صدا ندادن انگشتانش کرده است. برای حفظ صدای اضافه راه حل‌های عجیب و غریبی مثل لمس کف سر با سر انگشتان نیز وجود دارد. شما از چه راه حل عجیب و غریبی برای این کار استفاده می‌کنید؟

C         Am                  F          G    

بمون  / کنارم بمون… اگه /بری من می/ میرم آسون

عشقــم …/ تو هستی عشقــــــم/ باهاتم  تا /پای جون

می خوام / عشقتو می خوام/ اگه بری سوت و/ کوره دنیام

از مــــن/ نگیر این حسو/ تا ابد بمون باهام

یادته عاشق شد/یم هر دومون/تو تابستون /تو تابستون

قسمت دادم که/ با من بمون/ یادش بخیر/اون تابستون

ریتم 2/4 سریع مثل انواع رومبا